De Haagse Agora
een retour naar Freud middels een detour via Lacan en een retour naar de Agora
Psychoanalyse en/of als filosofie; Psychoanalyse als culturele institutie en haar (inter-/multi-) disciplinaire raak- en/of snijvlakken
‘Een plaats, een draag- en een ‘zit’vlak alwaar er ‘vrij’ gesproken en geluisterd ‘kan’ worden…‘ (de Haagse Agora)
‘Het spreken (be)luisteren zonder (be)oordelen opent de weg naar nieuwe ervaringen. Door ontvankelijk te zijn zonder een weten toe te voegen ontstaat er beweging en speelruimte om te gaan onderzoeken.’ (de Haagse Agora)
‘Het vrije spreken wordt niet begrensd door de spreker, maar door de grenzen van de luisteraar.’ (Freudcast)
‘Freud herinnert ons eraan dat de psychoanalyse geen Weltanschauung is. Ze heeft veel (maar niet alles) te vertellen over het onbewuste in al zijn gedaantes. Niet(s) meer, niet(s) minder.’ (Mark Kinet)
‘In zekere zin bevindt het [weten] zich “in” het subject, zonder dat het er meester over of eigenaar van is: het zit verstopt in zijn woorden, maar het verbergt zich aan zichzelf, het bezit het niet, het ontsnapt hem.’ (Alfredo Zenoni)
‘Juist (vanwege) het tekort, dat we (iets) niet begrijpen, dat er een waarheid is dat ontsnapt aan ons weten. Hierdoor blijven wij ons als mens ontwikkelen en vertalen.’ (Mattias Desmet)
De Haagse Agora is een inter- en multidisciplinaire oproep aan professionals uit allerlei disciplines. Dat kunnen zijn onze directe collegae, psychotherapeuten, klinisch psychologen, psychoanalytici, psychiaters, GZ- en basispsychologen, psychologische academici. Maar zeker ook nodigen we filosofen, cultureel antropologen, sociologen, historici, literatuurwetenschappers, linguïsten, fenomenologen en andere aanverwante disciplines, om zich in de Haagse Agora te gaan begeven. Ook schrijvers, dichters, componisten en andere kunstenaars worden opgeroepen om aanwezig te zijn en deel te nemen.
In de Haagse Agora willen wij met elkaar – vanuit het maximale subjectieve verschil – mijmeren. Bovenstaande ‘disciplines’ worden uitgenodigd om tot spreken te geraken als wel tot luisteren en associatief toehoren te komen. Spreken, (be)luisteren, denken en verder denken, nadenken, verschillen in denken, nog niet gedachte gedachten ontwikkelen, verdieping en verbreding vinden in elkaars denken, creativiteit in denken, spel en spelen in tentativiteit, hypothesen toetsen, associëren, dromen en verder dromen; om het niet-weten te koesteren, de ruimte van het niet weten open te houden en zowel de ruimte als de niet-geweten inhoud te beschermen.
De psycho-analytische subject-visie en haar discours bindt en verbindt de sprekers en de luisteraars. Deze visie gaat uit van disharmonie tussen en in de mens als spreekwezen; de interne verdeeldheid in het psychisme; het axioma van (de logica van) het onbewuste; het primaat en de significantie van de taal; de verbeelding, imago’s en de fantasie; de mis-kennende misleidingen; de herhaling(en); de oneindige, onbevredigbare en onmogelijke verlangende structuur; de lust en de onlust; het spanningsveld tussen taal, fantasma, verlangen, drift en genot; het onbehagen; de non-rapport omtrent de seksuele verhouding; het ontbreken van een definitieve garant omtrent de existentiële vragen; het epistemologische onderscheid en de niet op te heffen kloof tussen weten en waarheid. Ons onbehagen is structureel, er is altijd een wan-verhouding tussen weten en waarheid. Dat is het vertrekpunt van de Haagse Agora.
Ruimte voor driedimensionale dialoog
De Haagse Agora verlangt om een (vrij)plaats, een platform, een Agora aan te bieden om van daaruit met elkaar te spreken, luisteren, kijken, verbeelden en denken – en in drie-dimensionale aanwezigheid van en met elkaar ‘zo vrij mogelijk’ te dialogiseren in dissensus – o.a. omwille van een poging (iets nieuws) gezamenlijk te denken en uit te spreken… en om middels een poging wellicht iets te verhelderen terwijl het radicaal onduidelijk is en blijft… om gezamenlijk te pogen het menselijk tekort-aan-zijn op het niveau van het begrijpen te (pogen te) aanvaarden middels naar/met elkaar spreken en luisteren…
De Agora: Activiteiten
Ons verlangen is om op diverse locaties te Den Haag in de Haagse Agora een reeks lezingen, paneldiscussies, filmbesprekingen, fora, (boek)besprekingen, colleges, muzikale bijeenkomsten, seminaries, close readings en zo verder te organiseren. Hierbij krijgen externe sprekers uit ‘de wetenschappen’ en uit ‘de kunsten’ een ruimte om tot spreken, lezen, schrijven, verbeelden en uitbeelden te komen voor een breder geïnteresseerd-publiek – waarbij bovenstaande vertrekpunt als aangrijpingspunt fungeert. De inhoud van hetgeen wordt aangeboden wordt gedacht en ge- en besproken vanuit een door de psychoanalyse (en filosofie) gedachte mens-visie. Kennistheoretische achtergronden, ontologische vraagstukken, ethische bevragingen, wijsgerige reflecties, cultureel antropologische themata, kwesties op het snijvlak van het particuliere én het sociaal culturele, sociologische etcetera gaan in de Agora inter- en multidisciplinair besproken en gedacht worden. Het raak- dan wel snijvlak van het particuliere en het sociaal maatschappelijke staat centraal vanuit de intrinsieke verwevenheid met elkaar. Soms wordt door de spreker gesproken vanuit een meester-discours, vaker worden sprekers uitgenodigd om vanuit het analytisch discours (niet weten) te spreken.
Het goede spreken en het goede luisteren: Een act in de Agora?
Het ‘punt’ en het discours van waaruit er wordt gesproken door de sprekers poogt het niet weten, het verder verkennen, het tentatief gissen, het associëren, het ont-dekken, het ver-kennen en wellicht iets evoceren te faciliteren. De taal schiet radicaal tekort; elke definitie vraagt verdere definitie; in ons spreken cirkelt de taal rond een leegte, er is altijd een tekort in de symbolisering, desondanks (moeten wij) blijven spreken. Het ultieme weten bestaat, het subject moet zich constant ver-/ hernieuwen in een (poging tot) vol spreken. Als mens weten wij van alles, echter tezelfdertijd is er altijd een besef dat dit niet volledig juist is, dat er iets ontbreekt… wellicht kan iets… het onbewuste opent en sluit zich… met andere woorden, de glimp… voor een klein of een grote deel – (uit)gesproken worden. Het restant blijft onzegbaar en on(her)kenbaar.
De luisteraar, kijker, toehoorder wordt actief uitgenodigd tegen de wil tot weten in te gaan – de boodschap gaat zijn ‘behoed u voor het (denken te) begrijpen!’ Daarnaast krijgt de luisteraar, kijker, toehoorder de boodschap om tegen de passie van het niet willen weten in te gaan. Hierbij is de reclamering naar de toehoorder ‘behoed u voor de neiging niet te (verlangen te) weten!’ Naast de passie van het liefhebben en haten is deze passie, de derde menselijke passie…
Vertrek-/ en uitgangspunt: de radicale status van ons niet-weten ver-/ her-en erkennen
Onze menselijke kennis verwijst niet naar de waarheid of waarheden. Kennis kan cumuleren, echter kennis stuit altijd op een radicale limiet en doorgedacht, zelfs en juist op een paradox. Wij kennen onszelf niet. Wij kennen de ander niet. Wij kennen de wereld niet. Wij kennen onze subjectiviteit niet. Wel is het een noodzaak om vanuit dit on(her)kenbare samen te denken, te spreken, te luisteren en onszelf te subjectiveren. De sprekers die worden uitgenodigd ‘weten’ dit. Zij spreken vanuit deze definitieve leemte, echter deze leemte schept tegelijkertijd een (vrije ‘oneindige’ ruimte om iets te denken, schrijven, scheppen, creëren…
Een ethische en esthetische bijkomstigheid?!
De Agora is ontstaan vanuit de noodzakelijkheid die de initiatiefnemers als Psy-professional dragen, om van binnen naar buiten te treden, om zodoende vanuit de besloten spreek- en luister ruimte in de kliniek, de psychoanalyse als culturele institutie te pogen (verder) een plaats te bieden. Het is een poging tot een sublimerende keuze voor psychoanalyse als een cultuur-keuze. De psychoanalyse als culturele institutie duidt niet; zij kan (enkel) wel iets zeggen, tonen en evoceren…
Initiatiefnemers – Filou van de psychoanalyse
Vincent Bol, psychotherapeut en praktijkhouder Praktijk Willemspark & Praktijk 20005 & Praktijk Noordeinde
Andrea Ruissen, psychiater en filosofe, werkzaam binnen Praktijk Willemspark & Praktijk 2005
psychiater en filosofe, werkzaam binnen Praktijk Willemspark & Praktijk 2005
De Haagse Agora wordt gesteund door Praktijk Willemspark (psychotherapie), Praktijk Noordeinde (groepspsychotherapie) en Praktijk 2005 (psychologische behandeling)